Қор нарығында көптеген ірі және табысты компаниялар бар, олардың акциялары ұзақ уақыт бойы арзан болып қала береді немесе олардың бағасы іс жүзінде өзгермейді. Көбінесе олар кең нарықтың назарынан тыс қалып, босқа кетеді. Мұндай компаниялар жете бағаланбауы мүмкін және болашақта үлкен пайда әкеледі. Құнды инвестициялау стратегиясы арқылы мұндай бағалы қағаздардың болашағын анықтауға болады. Бұл туралы біз осы мақалада айтатын боламыз.

Бұл не... 

Құнды инвестициялау (Value Investing) – жете бағаланбаған акцияларды анықтауға мүмкіндік беретін стратегия. Ол әдетте іргелі талдау принциптеріне негізделеді. 

Бұл стратегияны қолданатын инвесторлар нарық жақсы және жаман жаңалықтарға шамадан тыс әрекет етеді деп санайды. Нәтижесінде акциялар айтарлықтай қымбаттайды немесе арзандайды, бірақ бұл компанияның өзінің ұзақ мерзімді негіздеріне, яғни бағалы қағаздардың артында тұрған нақты бизнеске сәйкес келмейді.

 

Негізінде құнды инвестициялау күшті бұқа нарығында да жете бағаланбаған акцияларды іздеу болып табылады. Мұндай мүмкіндік, мысалы, нарық белгілі бір сәтте компания туралы жағымсыз жаңалықтарға тым эмоционалды түрде әрекет етсе және де акциялардың үлкен алыпсатарлық сатылымы болған жағдайда туындауы мүмкін. Бұл жағдайда тек тәжірибелі құнды инвестор ғана бизнестің ұзақ мерзімді перспективаларына негізделген ішкі құнымен салыстырғанда өте төмен екенін байқай алады

Әйгілі Бенджамин Грэм құнды инвестициялаудың «әкесі» болды. Грэм 1929 жылғы қор нарығының құлдырауында өзінің бүкіл инвестициялық портфелін жоғалтқандықтан, ол акциялардың ағымдағы нарықтық бағасын есепке а лумен қатар акциялардың ішкі құнын анықтау жүйесін әзірледі. Оның «Ақылды инвестор» кітабында сипатталған тәсілдер мен құнды инвестициялау стратегиясын кейінірек ұлы Уоррен Баффет өзінің миллиардтаған байлығын табу үшін пайдаланған деп саналады. 

Жете бағаланбаған акциялар дегеніміз не?

Бұл шынайы бағаларынан, «әділ» құнынан төмен бағаланған акциялар. Акциялар көптеген себептерге байланысты жете бағаланбауы мүмкін, соның ішінде компанияның танылуы, жағымсыз жаңалықтар және нарықтың құлдырауы.

Іргелі талдаудың негізгі болжамы - нарықтық бағалар уақыт өте келе акцияның әділ құнын көрсету үшін түзетіледі. 

Бірақ жете бағаланбаған акцияларды табу тек арзан қағаздарды акцияларды іздеу емес екенін ескеру маңызды. Бұл расындада мықты және сапалы бизнестің артында тұрған акцияларды іздеу идеясы. Дәл осындай акциялар болашақта өседі, өйткені компания дами береді, содан кейін инвесторлардың кең тобы оны байқайды және олардың сұранысы бағаның өсуінен көрінеді.

Неліктен акциялар жете бағаланбайды?

• Нарықтағы өзгерістер: нарықтың құлдырауы немесе түзетулер бизнесі күші мен үлкен әлеуетін сақтап қалған компаниялардың да акциялар бағасының төмендеуіне әкелуі мүмкін.

• Кенеттен туындаған жағымсыз жаңалықтар: акциялар жағымсыз жаңалықтарға, сондай-ақ экономикалық, саяси және әлеуметтік өзгерістерге байланысты жете бағаланбауы мүмкін.

• Циклдік ауытқулар: кейбір салалардағы акциялар белгілі айларда нашар жұмыс істейді, бұл бағаларға теріс әсер етеді.

• Орындалмаған үміттер: кейде инвесторлар бағалы қағаздарды сата алады, себебі акциялар болжанғандай ұзақ уақыт бойы өспейді. Дегенмен, бұл ретте күтілетін өсу факторлары өзгермеген және де компанияда барлығы жақсы болуы мүмкін.

Жете бағаланбаған акцияларды қалай іздеуге болады 

Жете бағаланбаған акцияларды және олардың шынайы ішкі құнын анықтау үшін инвестор компанияның қаржылық есептілігін толықтай білуі керек. Бастапқыда қаржылық мультипликаторлар мен коэффициенттеріне көз жүгіртуге болады. Олар туралы толығырақ мына мақалалардан білуге болады:

1 бөлім

2 бөлім

Содан кейін компанияның қаржылық есептері бойынша көрсеткіштерін тереңірек түсіну керек:

• Бухгалтерлік баланс (Balance Sheet)

• Кірістер мен шығыстар туралы есеп (Income Statement)

• Ақша ағындарының қозғалысы туралы есеп (Cash Flow Statement)

Мұның бәрі іргелі талдау. Біз ол туралы «Фундаменталды талдау» дегеніміз не  бөлімінде қысқаша айтып өттік.

Осының бәрінде «Ақылды инвестор» кітабында сипатталған кейбір критерийлерге немесе өзіңіз анықтаған критерийлерге назар аударуға болады.

 Мысалы:

1) Компанияның кем дегенде соңғы бес жыл ішінде түсімі мен таза кірісі өскеніне көз жеткізу керек. 

2) Компания дивидендтерді кем дегенде 10 жыл бойы тұрақты түрде төлеп, өсіруі керек.

3) Компанияның жалпы маржасы 40%–дан жоғары, ал таза пайда маржасы 20%-дан жоғары болуы керек.

4) Акцияның нарықтық бағасы тұрақты активтердің мөлшерін есепке алмай және барлық міндеттемелерді шегергеннен кейін оған тиесілі корпорацияның таза айналымдағы активтері (жұмыс капиталы) үлесінің мөлшерінен аз болуы керек.

Формула келесідей:

Акция бағасы <Ағымдағы активтер (Қолма-қол ақша + өтімділігі жоғары бағалы қағаздар + қорлар) - жиынтық міндеттемелер (артықшылықты акциялар мен ұзақ мерзімді қарызды қоса алғанда).

Мұндағы мағына мынада: бұл жағдайда инвестор негізгі капиталға (жабдықтар, ғимараттар және т.б.) іс жүзінде ештеңе төлемейді.

Жалпы, әртүрлі критерийлер көп болуы мүмкін. Сіз іргелі талдауды Freedom Academy курстарынан үйрене аласыз: https://ffin-edu.com.  

Артықшылықтары мен кемшіліктері

Құнды инвестициялаудың жоғары кірістілік әлеуеті бар, өйткені әдістің өзі ағымдағы алып-сатарлық бағаға емес, компанияның нақты құнына негізделген акцияларға инвестициялау төңірегінде айналшықтайды.

Егер компанияны бағалау дұрыс жүргізілсе, инвестициялық тәуекел айтарлықтай төмендейді. Құнды инвестициялау – ұзақ мерзімді инвестициялық жоспарды іздейтіндер үшін тамаша мүмкіндік.

Құнды инвестициялаудың кемшіліктері:

• Өте шыдамды болу керек, өйткені құнды инвестициялау болашақта, мүмкін көп уақыттан кейін, Сізге табыс әкелетін инвестиция түрі болып табылады. Стратегияны «сатып ал және ұста» әдісін ұстанатын инвесторлар жиі пайдаланады. Ол қысқа мерзімді саудаға, сондай-ақ күндізгі немесе жоғары жиілікті саудаға жарамайды.

• Компанияның нақты құнын бағалау қиын болуы мүмкін және нарықтар туралы сараптамалық білім мен жақсы тәжірибені қажет етеді.

• Қолайлы компаниялар көбінесе өте консервативті болады – олардан ондаған немесе жүздеген пайыздық мөлшерінде жылдам кірісті күтпеуі керек.

    Құнды инвестициялау тақырыбы «қарама-қарсы инвестициялау» (Contrarian Investing) стратегиясымен тығыз байланысты