Қайсысы тиімдірек? Іргелі талдау ма әлде техникалық талдау ма? Бұл екі тәсіл қаншалықты әртүрлі немесе ұқсас нәтиже береді? АҚШ нарығының мынадай көңіл-күй индекстерінің мысалында анықтап көрейік: бірі CNN Fear & Greed индексі, сондай-ақ... Барабонның даңғыры... Freedom Sentiment индексі!

Бұл мақалада біз көпшілікке индексті алғаш рет таныстырып отырмыз. Жуырда оны апта сайын жариялауды бастаймыз! Кез келген адам нарықтағы көңіл-күйді индекс бойынша @ffin.kz парақшасында Instagram Stories-те қадағалай алады.

Шағын зерттеу бойынша кішігірім спойлер: индекстер мен тәсілдердің арасындағы байланыс біз болжағаннан да әлдеқайда күштірек болып шықты.

Сондай-ақ мынаны ескере жүріңіз: саудада ұқсас индекстердің тек көрсеткіштеріне сүйену – қисынсыз. Кез келген жағдайда басқа да факторларға кешенді талдау жүргізу керек.

CNN Fear & Greed индексі

CNN Money 2012 жылы «Қорқыныш пен ашкөздік индексін» іске қосты. Ол мынадай жеті компонент негізінде құрылады:

· нарық серпіні (market momentum),  

· нарық күштері (stock price strength),  

· нарықтың ауқымдылығы (stock price breadth),  

· пут опциондардың колл опциондарға қатынастары (put and call options), 

· нарықтағы құбылмалылық (market volatility),  

· тәуекелсіз активтерге деген сұраныс (safe heaven demand),  

· қоқыс облигацияларына деген сұраныс (junk bond demand).  

Индекс 0-ден (шамадан тыс қорқыныш) 100-ге (шамадан тыс ашкөздік) дейінгі диапазондағы шкала ретінде көрінеді. CNN индексі сүйенетін әрбір көрсеткіштің сондай-ақ 10-ден 100-ге дейінгі шкаласы бар, ал қорытынды нәтижесі олардың әрқайсысының орташа мәні негізінде есептеледі.

Жеті индикатор бойынша есептелген нәтижеге байланысты CNN индексі АҚШ нарығында қандай көңіл-күйдің басым екенін көрсетеді. Бұл ретте қорқыныш пен ашкөздік индексі қазіргі уақытта Американың қор нарығының қаншалықты шамадан тыс бағаланғанын немесе толық бағаланбағанын жылдам бағалауға жиі көмектеседі.

Оны қалай пайдалануға болады

Күшті қорқыныш кезеңінде инвесторлар әдетте ақшаны қор нарығынан шығарады және акцияларды бұған дейін сатып алған бағадан төмен бағамен сатады. Ұзақ мерзімді инвесторлар үшін бұл нарықтың сол сәтте толық бағаланбағанын білдіретін жақсы белгі болып саналады және сауда жасауға қызықты уақыт басталды.

Айрықша ашкөздік кезеңінде инвесторлар керісінше акцияларды (және басқа да активтер) неғұрлым жоғары бағамен және бұған дейін жасай алған көп мөлшерде сатып алады. Оның жауабы көбіне психологияда болады: мұндай сатып алу жоғалған пайда қорқынышымен бірге жүреді (Fear of missing out, FOMO). Мұндай уақытты шамадан тыс бағаланған акцияларды сату үшін пайдалануға болады.

Индексті пайдаланудың ең тиімді тәсілі – акциялар нарығының шамадан тыс бағалануын немесе толық бағаланбауын жылдам бақылау. Осылай, нарықта «көпіршіктің» бар-жоғын болжауға және асығыс сатып алу тәуекелін болдырмауға болады. Не болмаса, керісінше, «жеңілдікпен» сатып алудың тиімді мүмкіндігін табуға болады.

Мысалы, CNN индексі 2020 жылғы 12 наурызда аса төмен деңгейге дейін төмендеді. Содан кейін Dow Jones индексі бір сауда сессиясы үшін 10%-ға азайды. Бұл 1987 жылғы қазан айында қор нарығының құлдырауынан кейінгі ең үлкен құлдырау болды. NASDAQ және S&P 500 ұқсас шығындарға ұшырады. 11 күн ішінде индекстер өздерінің жергілікті түбін сезінді, содан кейін тарихтағы ең табысты орнықты нарықтарының бірі басталды. Бұл қорқыныш пен ашкөздік индексі акциялардың толық бағаланбағанын және сатып алудың қолайлы уақытын көрсететін мысалдардың бірі.

Freedom Sentiment индексі

Сентимент бұл – іс-әрекеттің немесе пайымдаудың негізі ретінде сезімдер мен көзқарастардың жиынтығы; жалпы эмоционалды көзқарас.

Freedom Broker талдаушылары ұсынған нарық сентиментінің индексі АҚШ-тың әлемдік экономика және нарық жаңалықтарын жариялайтын негізгі америкалық БАҚ материалдары негізінде есептеледі: CNBC, Morningstar, The Wall Street Journal, Bloomberg, Axios және т.б.

Индекс медиа кеңістіктегі негативті немесе позитивті бағалайды және таңдалған дереккөздер бойынша орташа алынған нәтижені көрсетеді.

Индикатор FinBERT моделіне сүйенеді. Бұл ChatGPT жасанды интеллект технологиясына негізделген нейрондық желі. Оның міндеті – мәтіннің көңіл-күйін анықтау. Модель кәсіби қаржылық талдаушылар бағалаған 10+ млн қаржылық жаңалығының үлгісінде оқытылған және бапталған.

Freedom Sentiment индексінің өзекті мәні (16.01.2024) – 56,14. Индекс «орташа ашкөздік» орналасқан.

Салыстыру үшін, CNN Fear&Greed-тің өзекті мәні: 70,89. Индекс «ашкөздік аймағында» орналасқан.

Индекстердің ұзақ мерзімі сәйкес келуі

2023 жылы шарықтау шегіндегі Freedom-ның және CNN-ның қорқыныш пен ашкөздік индекстерінің байланысын салыстырайық.

S&P 500 индексінің жергілікті түбін 2023 жылғы наурыз және қазан айларында, ең жоғары шегін 2023 жылғы шілде және қараша – желтоқсанында белгілеуге болады.

Нарық жағдайын талдау үшін бір-бірінен мүлдем өзгеше дереккөздерге қарамастан, Freedom және CNN индекстері жыл бойына ұқсас көріністі көрсетеді.

Сондай-ақ, АҚШ-тың Freedom нарық сентиментінің индексі нарықтағы көңіл-күйдің өзгеруіне жылдамырақ жауап беретінін атап өтуге болады, бұл көңіл-күй мен қоғамдық пікірдің полярлық өзгеруін көрсетеді, ол бойынша активтердің толық бағаланбауы немесе шамадан тыс бағалануы туралы айтуға болады.

CNN-ның қорқыныш пен ашкөздік индексі техникалық көрсеткіштерге сүйенеді және мәнді сентимент сияқты тез өзгертпейді.

Бұл қызықты ықтимал қорытындыға әкеледі: нарықтағы оқиғаға эмоционалды әсер оқиғаның өзіне қарағанда жарқын болуы мүмкін. Бұл жаппай жылдам сатуға немесе сатып алуға әкелуі мүмкін. Егер техникалық индикаторлар қоғамдағы көңіл-күйді бірден байқай алмаса, онда БАҚ материалдарын талдау ондағы өзгерістерді неғұрлым жедел көрсетуі мүмкін.

Freedom Sentiment индексін қадағалаңыз! Бұл сізге нарықтағы жағдайды жақсы түсінуге көмектеседі деп үміттенеміз.