Қандай компанияларға жоғары құбылмалылық тән

Тәжірибе көрсеткендей, күрт өзгерістер жылдам дамып келе жатқан инновациялық компаниялар мен индустрияларға неғұрлым тән. Олар жайында бәрі хабардар, инвесторлар оларға үлкен үміт артады әрі кез келген жетістіктер мен сәтсіздіктерге эмоционалды түрде ден қояды.

Адамзат үшін әлеуетті маңызды дәрі-дәрмектер мен медициналық технологияларды дамытатын биотехнологиялық компаниялардың акциялары өте құбылмалы болуы мүмкін. Әлемге серпінді құрылғы немесе бағдарламалық жасақтама бере алатын технологиялық стартаптардың қағаздары да құбылмалылығымен ерекшеленеді.

Егер мұндай компаниялардың жетістігі расталса, олар ондаған есеге қымбатқа түсуі мүмкін. Сондықтан инвесторлар қазір мүмкіндікті жіберіп алудан қорқады әрі олардың акцияларын «көздері тоймай» сатып алып жатады. Екінші жағынан, егер мұндай компания сәтсіздікке ұшыраса, биржалар оның акцияларынан жылдам құтылады. Мұндай күрт көтерілістер мен құлдыраулардың пайда болуы да сондықтан.

Бірақ Verizon сияқты дәстүрлі «көгілдір чиптерді» адамдар өз капиталын сақтап, тұрақты дивидендтер алу үшін ұзақ уақытқа сатып алады. Сондықтан да олардың бағасы орнықты.

Айталық, коммуналдық шаруашылық саласында жұмыс істейтін компаниялардың акциялары тұрақтылығымен ерекшеленеді. Мұндай компаниялар халықтың үлкен топтарын – бүкіл аудандарды немесе тіпті қалаларды жарықпен, газбен және сумен қамтамасыз етеді. Бұл компанияларға тұрақты табыс табуға және акционерлерге дивидендтер төлеуге мүмкіндік беретін, мемлекет реттейтін айтарлықтай тұрақты сала.

Жалпы алғанда, бизнес неғұрлым ірілеу әрі оның секторы «зеріктіретйін» болса, қор нарығындағы баға мінез-құлқы соғұрлым тыныш болады.

Құбылмалылыққа не әсер етеді?

Нарық инвесторлардың немесе, ең болмағанда, олардың арасында ең ірілерінің көбі күткен талапқа сәйкес келмейтін жаңа маңызды оқиғаға тап болған кезде құбылмалылық жиі өсіп тұрады.

Адамдар мынадай жағдайларда шешім қабылдап, ақша салатын... Жаңа жаңалықтар шықты, ал олардың барлығы тым қателескен болып шығады. Нәтижесінде не болады? Дүрбелең! Біреулер акцияны белсенді түрде түсіре бастайды, біреулер, керісінше, сатып алып жатады. Әртүрлі бағытты мәмілелердің үлкен ағындары бағаны қатты теңселтеді. Бұл құбылмалылық болып табылады.

Күтілетін оқиғалар және «қара аққулар»

●     Компаниялардың қаржылық есептілігін жариялау;

●     Жаңа өнімдердің жоспарлы презентациясы;

●     Маңызды макроэкономикалық статистиканың шығуы;

●     Қаржылық реттеушілердің жоспарланған баспасөз конференциялары;

●     Ірі саясаткерлердің сөздері;

●     Орталық банктердің базалық пайыздық мөлшерлеме және монетарлық саясат бойынша шешімдері.

●     Ірі бірігу және жұтылу туралы күтпеген жаңалықтар;

●     Дәрі-дәрмектерді мақұлдау немесе тыйым салу бойынша жоспарланбаған шешімдер;

●     Компанияға қарсы үкіметтік тергеу туралы жаңалықтар.

Белгілі де, белгісіз де осы оқиғалардың барлығы – белгілі бір акцияларда немесе бүкіл нарықта бірден нағыз цунамиді көтеруі мүмкін. Сондықтан да, мүмкіндік болса, құбылмалылықтың алдағы өсетіні туралы білген жөн. Не болмаса, ең болмағанда, егер бұл туралы алдын ала білу мүмкін емес болса, құбылмалы көріністе қалай әрекет ету керектігін түсіну.

Не үшін? Оның еш қиындығы жоқ: жоғары құбылмалылық бұл – тәуекел. Дауыл кезінде жағдайды бақылау өте қиын, себебі ол әр минут сайын өзгеруі мүмкін. Баға қозғалыстарының амплитудасы мен жылдамдығы артады. Тыныш жағдайда қолайлы қорғаныш стоп-бұйрықтардың мөлшері бірнеше есеге артады. Яғни, көп ақша жоғалтуға болады әрі бұл өте жылдам болуы мүмкін.

Тәуекелмен бірге кірістілік әлеуетінің де өсетінін атап өткен жөн. Белсенді трейдерлер мен алыпсатарлар үшін жоғары құбылмалылық кемшілікке қарағанда артықшылық болып табылады, себебі олар кез келген баға қозғалысынан табыс таба алады. Қозғалыстар неғұрлым көп болса, соғұрлым жақсы. Акциялар өссе, трейдерлер ұзақ жайғасымдар ашады, акциялар төмендесе, қысқа жайғасымдар қолданылады.

Бірнеше жылға қағаз сатып алатын ұзақ мерзімді инвесторларға қатысты, қысқа мерзімді құбылмалылық олар үшін мүлдем қиындық тудырмайды. Олар оны елемеуі мүмкін, тіпті бағасы қисынсыз әрі күрт төмендеген кезде акцияларды сатып алуы мүмкін. Егер, әрине, бұл ретте компания бизнесіндегі фундаменттік факторлар өзгермесе.

Мүмкін, ең осал буын бірнеше ай немесе жылдар бойы пайда күтетін орта мерзімді инвесторлар болып қала береді. Мұндай жағдайларда нарықты қоздыратын факторларды тани білу әрі тәуекел-менеджмент жайында қамқорлық жасау қажет.

Инвесторлар өз тәуекелдерін есептеу үшін нақты немесе тарихи құбылмалылықты қарастыруы мүмкін. Ол ақшамен немесе пайызбен өлшенеді.

Ақшадағы құбылмалылық Average True Range немесе ATR көрсеткіші арқылы жеке акциялар бойынша қарастырылады. Бұл белгілі бір мерзім ішінде акцияның бағасы бір күнде орташа есеппен қанша долларға өзгергенін көрсетеді. Әдетте, ATR соңғы екі аптадағы құралдың нақты құбылмалылығын көру үшін 14 күндік кезеңге есептеледі.

ATR жаңа мәнін Finviz, Yahoo Finance немесе Tradingview.com сияқты арнайы қаржылық сайттардан көруге болады. Неғұрлым тәжірибелі трейдерлер құбылмалылықты күнделікті кестенің соңғы он төрт шамының мөлшеріне сәйкес бір қарап анықтай алады.

ATR неғұрлым жоғары болса, акция соғұрлым «жылжымалы» болады. Бір күн ішіндегі трейдинг үшін $1 немесе $1,5 ең төмен ATR акциялары жарайды. Бұл ретте акциялар бойынша қандай да бір маңызды жаңалық шыққан күні олардың бағасы өздерінің бірнеше ATR-ден жоғары немесе төмен өтуі мүмкін екенін ескерген жөн.

Егер Apple әдеттегі күндерде орташа есеппен $4.5-ға көтерілсе немесе төмендесе, онда маңызды жаңалықтар күні олардың бағасы $9-ға өзгеруі мүмкін.

Қағаздардың  пайыздардағы құбылмалылығын инвесторларға арналған қаржылық сайттардан да көруге болады. Әдетте бұл мән соңғы апта мен айда көрсетіледі.

Сондай-ақ, бүкіл кең нарықтың құбылмалылығын өлшейтін арнайы индекс бар. Инвестициялық қоғамдастықта ол VIX немесе «қорқыныш индексі» деп аталады.

Бұл индекс Чикагодағы опциондар биржасында S&P 500 индексі бойынша опциондық келісімшарттар бойынша есептеледі. Нәтижесінде, бұл инвесторлардың алдағы айға мүмкін болатын құбылмалылық туралы үміттерін көрсетеді. Қарапайым тілмен айтқанда, VIX индексі инвесторлардың нарықтың болашағына қатысты алаңдаушылық деңгейін көрсетеді.

VIX кестесі төңкерілген S&P 500 индексін білдіреді. Демек, нарық өскенде қорқыныш индексі төмендейді. Бірақ нарық төмендейтін кезеңдерде қорқыныш деңгейі жоғарылайды. Оның үстіне, S&P 500 құлдырауы неғұрлым жылдам әрі күшті болса, VIX өсуі соғұрлым күшті болады.

VIX индексінің 20-дан төмен мәндері инвесторлардың тыныштығы мен сенімділігін көрсетеді деп есептеледі. Бұл нарық жақсы өсіп, жаңалықтар аясында тұрақтылық пен позитивтілік сақталған кезде болады. Бірақ VIX-тің 30-дан жоғары күрт өсуі дүрбелең көңіл-күйдің көтерілгенін және жақын арада жоғары құбылмалылықты көрсетеді.

Қосымша ретінде, Freedom Finance академиясының «Жаңадан бастаушы инвесторларға арналған опциондар» курсында опциондар нарығы және онда, оның ішінде құбылымалылық кезеңдері қалай табыс табуға болатыны туралы көбірек біле аласыз.