Акциялар нарығы жылдар бойы өседі әрі табыс табуға жүздеген мүмкіндік береді. Сол арқылы брокерлерлік компаниялар биржаға мыңдаған адамды тарта алады. Адамдарды тарту мақсаты, көбінесе, бағалар өскенде табыс табу сияқты қарапайым кеңестен тұрады. Бастама ретінде бұл қадам дұрыс... Бірақ біз бұдан да терең әрі парасатты қадамға барамыз. Егжей-тегжейін түсіндірмей, «өсетін акцияларды сатып алу» деген ұран инвестициялар, алып-сатарлар мен трейдинг арасындағы шекараны бұзады. Барлық үш жағдайда адамдар бағалар көтерілгенде табыс табады. Бірақ ол инвестициялаудың ақиқат философиясын және артықшылықтарын ашпайды. Оларды түсіну үшін, мыналарды талқылап көрейік:

Инвестор деген кім?

Көптеген фактордың төменде көрсетілген кәсіби инвесторларға жататынын атап өтейік. Шын мәнінде, инвестициялау, айтарлықтай, оңай әрі ол қарапайым азаматтар үшін олардың білімі мен кәсібіне қарамастан қолжетімді. Бірақ кәсіби инвестордың ой-пікірін толықтай көру пайдалы болмақ.

Адамдар инвесторлар мен алып-сатарларды бұрыннан шатастырып келеді. Бұны аты аңызға айналған миллиардер Уоррен Баффетттің ұстазы – Бенджамин Грэм айтқан еді. Айырмашылығын түсініп алу қажет. Сіздің биржадағы ұзақ мерзімді табыстың маңызды қағидасын сақтау қабілетіңіз осы ұғымға байланысты:

«Басқалары сараңдық танытса, абай болыңыз. Басқалары қорықса, сараңдық танытыңыз».

Инвестор бизнесінің негізі мықты қаланған, шынайы құны акциялардың қолданыстағы бағасынан анағұрлым жоғары тұратын компанияларды табады. Нарық компанияны бір сәтте бағаламайды. Ал инвестор талдау жасай отырып, әлеуетін көріп, болашақта өсу факторын көреді. Сол үшін де ол акцияларды сатып алады.

Бұл ретте:

Инвестор үшін таңдаған қағаздарының өткен күні, аптада, айда тіпті жыл бойы арзандағаны қорқынышты емес. Ол жеңілдіктерге әрі керемет компанияның бағасын тым төмен түсірген қауымның болжай алмағанына қуанады. Мұндай жағдайда, біздің кейіпкер әділ түрде «сараңдық танытады», керемет акцияларды керемет бағамен сатып алуды көздейді.

Компания жайында БАҚ айлап тоқтамастан жаза берсе, барлық инвест-үйлердің аналитиктері аталған компанияның акцияларының мақсатты бағаларын жарыса көтерсе... Бағалы қағаздар бірнеше мәрте өссе, тарихи максимумды жаңартып, барлық коэффициенттен асса, «қорқады» ғой...

Инвестор акцияларды төмендеткен жаңалықтардың басым бөлігінен қорықпайды.  Егер компанияның алаяқтығы, үкіметтік тергеу туралы немесе оған ұқсас аса жағымсыз жаңалықтар болмаса.

Нарық көп жағдайда түймедейді түйедей етіп жатады. 2015-2017 жылдары Chipotle Mexican Grill мейрамханалары желісінің акциялары 64%-ға өсті. Кейбір CMG мейрамханалары келушілерінің ішек таяқшасын, сальмонелла және норовирус жұқтырып алғаны туралы жаңалық бағаларының төмендеуіне себеп болды... Ыңғайсыз жағдай... Бірақ бағалар осылай төмендегенге дейін компания $4,5 миллиард жылдық түсімін және $475 миллион таза пайданы генерациялады. Жұқтырып алудың мықты бизнес-үлгіге ешқандай да қатысы болған жоқ. Санитарлық мәселелер шешілгенде, акциялар толығымен қалпына келтірілді және үстінен 60% кірістілік әкелді. Олар небәрі 2,5 жылда $280 доллардан $1187 долларға дейін өсті! Әлі де өсіп келеді.

Инвестор үшін бір күнде, аптада, ай ішінде сатып алынған акциялардың болашақта түсетіні маңызды емес… Компанияның бизнесі күшті әрі сұранысқа ие болғанда, нарықта бағалардың құбылуы маңызды емес. «Қысқа мерзімді болашақта нарық дауыс береді. Ұзақ мерзімді болашақта өлшейді». Шынымен, сапалы компанияның акциялары долылықпен өткізілген кез келген жаппай сатылымнан кейін міндетті түрде бір күні қалпына келеді.

Инвесторды кең нарықтың өзін қалай сезінетіні қызықтырмайды.  Егер S&P 500 индексі 3%-ға түссе, инвестор сол үшін шашын жұлып, ашумен бәрін жаппай сатып жібермейді.

Инвестор қаражатты ұзақ мерзімге салады.  Ол компаниядан бір жылдан жоғары қайтарымды көздейді.

Уоррен Баффетт өз стратегиясы жайында тіпті былай дейді: «Бізге акцияларды сатуға ыңғайлы мерзім – ЕШҚАШАН».

Бұл – дұрыс та, себебі инвестор ешқайда асықпайды. Ол «қолға көп соманы түсіруді» немесе «ақшаны тез арада күреп табуды» көздемейді. Ол өз капиталының жоспармен өсуіне қол жеткізеді. Одан бөлек, компаниядан қосымша ақша легін алу үшін, қосымша оқиғаларға жиі ақша салады.

Инвестор бір компанияның табысына немесе сәтсіздігіне тәуелді емес.  Егер тіпті идея толығымен қате болса да... Егер күтпеген жаңа факторлар компанияның қызметіне және болашақта оған зиянын тигізсе... Инвестор өз қаражатының тек бір бөлігін жоғалтады, бұл жағдай оған аса білінбейді. Себебі ол капиталды әртүрлі құралдардың, секторлардың және индустриялардың арасында үлестіріп, активтердің порфтелін құрады.

Нәтижесінде, бір акциялар арзандауы мүмкін, бірақ басқаларының өсуінен осы арзандаудың орнын толтырып, табыс табуға болады.

Инвестор портфельді тоқсанына, жарты жылда немесе тіпті жылына бір рет қайта қарайды.  Ол өз компаниясына қатысты әбігерге салынып, ондаған жаңалықтарды оқымайды. Оның ішнідегі тоқсандық есептің кеше шығарылғанына, ал өзінің әлі оқымағанына қарап өңі бозармайды. Бұл да шығынның азаюына алып келеді. Портфельді сирек қарайды, сирек мәмілелер, аз комиссиялық шығыс.

Инвестор шынайы кірістілікті көздейді.  Бұл жерде инвесторлардың екі негізгі түрін бөлуге болады.

Пассивті инвестор өз қаражатын сақтап, салымнан инфляциядан жоғары кіріс алуға ұмтылады. Бұл ретте ол инвестициялық идеяларды іздеуге аз күшін, уақытын, мүмкіндіктерін және білімін жұмсауға ұмтылады.

Белсенді инвестор кең нарықтың кірістілігін басып озуды көздейді. Немесе тым болмағанда оған лайық болуды көздейді. Орташа алғанда, сөз доллармен жылдық 10% астам мәндер жайында болып отыр. Бірақ бөлек жылдары нарық 20-30%-ға өсіп келеді. Бұл нәтижелерді асыру үшін, анағұрлым көп еңбек пен шабыт қажет: компаниялардың бизнесін үйрену, олардың қаржылық есептілігін оқу, инвест-идеяларды жүйелі іріктеу үшін критерийлер әзірлеу қажет.

Белсенді инвестор анағұрлым күшті кірістілікке ұмтылса да, жылдық 30% жаман емес екенін түсінеді. Ол жылына жүздеген пайызды қуаламайды, себебі мұндай кірістілікті тек тұрақты жоғары тәуекел кезінде ғана тұрақты алуға болатынын түсінеді. Инвесторға оның керегі жоқ, ол қаражатты ұзақ мерзімді сақтауға және біртіндеп көбейтуге ұмтылады.

Уоррен Баффетттің Berkshire Hathaway холдингіне 52 жыл бойы орташа алғанда жүздеген және мыңдаған пайыз емес, жылдық 21% пайда түсетін.

Инвестор деген кім?

Өзіндік пікірі мен көреген үнемшілдігі бар нарықтың ең сабырлы әрі шыдамды қатысушысы. Көбінесе ол қауымның көңіл-күйіне қарсы. Хайп пен «керемет ұсыныстарды» пайдаланбайды. Акцияларды белсенді өсіп тұрғанда сатып алмайды. Адамдардың дүрлігетін сәтін күтеді. Көбінесе қаражатты «танымал емес» компанияларға салады.

Инвестор болу дегеніміз:

• Өз капиталының жұмысын біртіндеп ретке келтіру әрі тәуекелді оңтайлы үлестіру;
• Нарықты бірқалыпты деңгейде талдау;
• Инвестициялауды басқа жұмыспен немесе бизнеспен үйлестіре білу;
• Нарықта ұзақ мерзімге «тірі қалу» мүмкіндігі жоғары.

Freedom Finance компаниясының көмегімен инвестор атаныңыз.